Category: Λέξεις

Βερβερίτσα (η): ο σκίουρος. (*)

Όταν πηγαίναμε στο σπίτι στο χωριό (όσο πιο συχνά μπορούσαμε) ήταν σαν γιορτή για όλους! Με το που φτάναμε, οι μεγάλοι άνοιγαν τα παράθυρα για να αεριστεί το σπίτι και έβγαζαν καρέκλες και τραπέζι στην βεράντα. Τα παιδιά κουβαλούσαν από το αυτοκίνητο τρόφιμα και sac voyage, ενώ η γιαγιά γυρνούσε γύρω γύρω από το σπίτι φωνάζοντας τη βερβερίτσα της! Ένα πανέμορφο σκιουράκι που μας είχε υιοθετήσει, και θρονιαζόταν στα ξύλα της σκεπαστής βεράντας για όσο διάστημα μέναμε εκεί. Για την παρέα που μας έκανε βέβαια, το φιλεύαμε κάθε λίγο και λιγάκι με τα αγαπημένα του καρύδια! Όλη μέρα δεν άκουγες τίποτα άλλο από τους ήχους του σκίουρου και τα κανακέματα που του έκανε η γιαγιά! Επίγειος παράδεισος!

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Αγιάζι (το): [1] υγρασία που συνοδεύεται από διαπεραστικό κρύο [2] πάχνη. (*)

Πριν ξημερώσει κινήσαμε… θα πηγαίναμε για κυνήγι· εκείνοι δηλαδή, γιατί εγώ απεχθάνομαι το βάρβαρο αυτό “σπορ”. Τα δικά μου όπλα θα ήταν η ψηφιακή μηχανή, για να αποθανατίσω τις στιγμές και το τοπίο, και ένας σουγιάς με την παρελκόμενη τσάντα, μπας και βρω τίποτα χόρτα. Όλο και κανένας ζοχός, καμιά βρούβα θα είχε φυτρώσει εκεί που θα περνούσαμε. Καλά όλα αυτά, αλλά δεν είχα υπολογίσει το πρωινό αγιάζι και φόρεσα ρούχα ελαφρά. Θα περπατάμε σκέφτηκα και θα ζεσταθώ! Βρε, πάγωσα μέχρι το κόκκαλο… αρκούδα έγινα από το κρύο. Κι από χόρτα; Ούτε ένα φυλλαράκι! Δεν πειράζει όμως, χαλάλι το ξεπάγιασμα, έβγαλα κάτι φωτογραφίες!!!

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ωοειδής -ής -ές: που έχει το σχήμα του αυγού (κότας) ή της κατά μήκος τομής του· αυγόσχημος. (*)

Ο Λευτέρης, ο κουμπάρος μου, δεν έχει κάποιο σταθερό χόμπι. Κατά καιρούς τον πιάνει μανία με κάποιο, και μετά από λίγες βδομάδες, αλλά μπόλικες ώρες που του έχει αφιερώσει, το παρατάει για να καταπιαστεί με κάτι διαφορετικό.
Αυτό τον καιρό διάγουμε την περίοδο του πηλού. Έχει ψάξει όλη την Αθήνα και έχει αγοράσει ό,τι είδους πηλό μπόρεσε να βρει! Και τι τον κάνει; Χα! Φτιάχνει ωοειδούς σχήματος και ποικίλων μεγεθών πήλινα. Έχει γεμίσει το διαμέρισμα του με μικρά και μεγάλα «αυγουλάκια», που, κατά τα λεγόμενα του καλλιτέχνη, θα διακοσμηθούν με χρώματα όταν στεγνώσουν ή ψηθούν (ανάλογα με το είδος του πηλού από το οποίο είναι φτιαγμένα).
Κάτι μου λέει ότι μετά θα γεμίσουν τα σπίτια των φίλων του με τις δημιουργίες του Λευτέρη… μήπως θέλετε κι εσείς να σας χαρίσουμε κανένα διακοσμητικό αυγουλάκι; Χάρη θα μας κάνετε! 🙂

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ψαθάς (ο): ο επαγγελματίας που κατασκευάζει και πουλά ψάθινα αντικείμενα. (*)

– Ξέχασα να σου πω!
– Τι;
– Τον θυμάσαι τον ψαθά;
– Πως δεν τον θυμάμαι ρε, αφού έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία!
– Όχι, τον συγγραφέα ρε μπουνταλά, τον κυρ Δημήτρη, τον ψαθά, δίπλα στο πατρικό της μάνας σου, που έφτιαχνε καλάθια…
– Ααα, φυσικά και τον θυμάμαι. Που τον θυμήθηκες όμως εσύ;
– Τον συνάντησα εχθές στον Ευαγγελισμό, που είχα πάει με την Μαρίνα. Έχεις πολλά χαιρετίσματα!
– Είναι καλά; Γιατί ήταν στο νοσοκομείο;
– Καλά είναι, μου είπε, για ένα τσεκ απ ήταν εκεί. Άντε φέρε το τάβλι τώρα να σε μάθω πως παίζουν…
– Χοχοχο, ας γελάσω…

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Χαβάνι (το): είδος μπρούντζινου γουδιού για να κοπανούν σκληρές τροφές, όπως π.χ. αμύγδαλα, καρύδια κτλ. (*)

Ο πρώτος μου δάσκαλος στην τέχνη της μαγειρικής ήταν ο συχωρεμένος ο παππούς μου, ο Στράτος. Μετά από εκείνον μαθήτευσα κοντά σε αρκετούς αξιόλογους σεφ, αλλά με κανέναν δεν απόλαυσα τόσο πολύ το μαγείρεμα. Τον θυμάμαι να μου λέει: «Πιάσε το χαβάνι να θρυμματίσουμε τα αμύγδαλα. Όχι ρε χαϊβάνι, το ξύλινο είναι το γουδί, το μπρούτζινο είναι το χαβάνι! Άντε νυχτώσαμε…» Με έβριζε, μου έριχνε και καμιά σφαλιάρα, αλλά η αγάπη και η αγωνία του να μάθω ξεχείλιζαν από κάθε πόρο της καρδιάς του, δημιουργώντας μια μαγική ατμόσφαιρα!

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Φακιόλι (το): γυναικείο μαντίλι που δένεται στο κεφάλι για να το προστατεύει, κυρίως κατά την εκτέλεση οικιακών εργασιών. (*)

Η γιαγιά Ανδρομάχη, δεν ξέρω αν κάτι είχε, αλλά η καθημερινότητα της ήταν ένα καλοκουρδισμένο ρολόι. Να, για παράδειγμα το πρωί… κάθε πρωί… θα ξυπνούσε στις επτά, θα πήγαινε στην τουαλέτα, θα έφτιαχνε το φασκόμηλο της, θα το απολάμβανε μαζί με ένα παξιμάδι σταρένιο μπροστά στο βορινό παράθυρο της κουζίνας -έχει μια ανεπανάληπτη θέα προς το βουνό- και κατόπιν θα φορούσε το φακιόλι της και θα ξεκινούσε τις δουλειές του σπιτιού. Κάθε μέρα με αυτή την συγκεκριμένη σειρά, στους ίδιους συγκεκριμένους χρόνους και με το λατρεμένο χαμόγελό της να αχνογράφεται στα χείλη!

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Υδροσκόπος (ο): αυτός που ανιχνεύει υπόγειο κοίτασμα νερού. (*)

Είχα πάει το αυτοκίνητο στο συνεργείο του μαστρο-Παύλου για σέρβις. Εκεί, ξέρεις πώς είναι… ώρες αναμονής και ψιλοκουβεντούλα με τους άλλους για να περάσει πιο γρήγορα η ώρα. Πάνω στο κους κους, λοιπόν, ένας κύριος μας ανακοινώνει ότι είναι υδροσκόπος, και ότι μπορεί να βρίσκει που υπάρχει νερό κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Εγώ που γνώριζα τον Παύλο από παλιά ήξερα ότι το πηγάδι, που έχει στην πίσω αυλή του συνεργείου, είναι ανοιγμένο -καθ υπόδειξη κάποιου ραβδοσκόπου κατά τα λεγόμενα του ιδιοκτήτη- πάνω σε ένα υπόγειο κανάλι νερού, και μάλιστα γνωρίζαμε την ακριβή του κατεύθυνση.
Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα… κύριε! Μην σας τα πολυλογώ, βγάζει ένα μικρό εκκρεμές από την τσέπη του, και μέσα σε δέκα λεπτά μας είχε δείξει την κατεύθυνση που ακολουθεί υπόγεια το νερό στο πηγάδι του Παύλου!

(*) Ο ορισμός της λέξης περιλαμβάνεται στο λεξικό του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.